Als patiënt heb je recht op informatie over je ziekte, de behandeling en de mogelijke gevolgen daarvan. Je mag alleen worden onderzocht en behandeld met jouw toestemming. Ook heb je recht op inzage in je medisch dossier. En dat zijn nog maar een paar rechten. Alle patiëntenrechten zijn vastgelegd in de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO). Als je weet wat je rechten zijn in de zorg, dan kun je daar een zorgverlener of zorgorganisatie makkelijker naar vragen of op aanspreken.
Snel naar:
- Informatie over patiëntenrechten
- Wie beslist als je dat zelf niet meer kunt?
- Rechten en plichten van zorgverleners
- Medische beoordeling bij het afsluiten van een levensverzekering
- Aanvulling informatieplicht voor zorgverleners: Samen Beslissen
- Tips voor zorg krijgen waar je recht op hebt
- Dit doen wij
Tom van Limpt fotografie
Frank: ik besloot een second opinion aan te vragen
Vorig jaar werd er blaaskan*er bij me vastgesteld. Na de operatie kreeg ik zes weken op rij een blaasspoeling. Tijdens de eerste spoeling bleek mijn blaas zo gevoelig te reageren, dat ik het niet zag zitten om op dezelfde manier door te gaan. Ik besloot een second opinion aan te vragen. Daar gaven ze me het advies om bij de volgende spoelingen slechts een derde van de dosis te gebruiken, samen met medicatie om mijn blaas minder gevoelig te maken. De spoelingen in deze aangepaste vorm hebben succes gehad. Toen een verpleegkundige dat hoorde, reageerde ze enthousiast: “Dat kan ik ook aan andere patiënten met een gevoelige blaas vertellen!”
Informatie over patiëntenrechten
In verschillende online brochures geven wij informatie over patiëntenrechten.
Online brochure: alles over de WGBO
In de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) zijn de patiëntenrechten vastgelegd. Deze wet regelt de relatie tussen zorgverlener en patiënt.
Online brochure: rechten rond het medische dossier
Een arts houdt een medisch dossier bij over jou. Daarin staat hoe het met je gezondheid gaat. Welke onderzoeken en behandelingen je hebt gehad. En welke medicijnen je gebruikt. In dit e-book lees je alles over de rechten en plichten rond het medisch dossier. Van het recht op inzage tot bezwaartermijnen. Maar ook wat er in een medisch dossier staat en wie er in mag kijken.
Online bochure: Inzagerecht medisch dossier voor nabestaanden
Wanneer mag je als nabestaande het medisch dossier van je overleden naaste wel of niet inzien? Wat je moet weten als patiënt en als naaste.
Online brochure: recht op een tweede mening (second opinion)
In de gezondheidszorg kun je om een tweede mening vragen. We noemen dat ook wel een second opinion. Dan vraag je een andere arts zijn mening te geven over de diagnose en/of behandeling. In welke situaties kun je dit doen? En wat is eigenlijk een tweede mening?
Online brochure: rechten en de huisarts
Deze online brochure geeft antwoord op de meest gestelde vragen over de huisarts en patiënt. Aan de orde komen de keuze van een huisarts, huisbezoek, geheimhouding, het contact, waarneming, verwijzing naar een specialist of andere zorgverlener en de kosten.
Online brochure: rechten en de tandarts
Deze online brochure geeft antwoord op de meestgestelde vragen over de relatie met de tandarts. Vragen over de keuze van een tandarts, informatie en toestemming, geheimhouding, kosten en over klachten over de tandarts.
Online brochure: recht op informatie en de eis voor toestemming
Het is belangrijk dat je voldoende informatie krijgt en dat je de informatie begrijpt. Als je als patiënt toestemming geeft op basis van voldoende informatie wordt dat ‘informed consent’ genoemd.
Online brochure: rechten van kinderen in de zorg
Kinderen zijn minderjarig. De ouders (of voogd) hebben gezag over hun kinderen en zijn verantwoordelijk voor hen. Afhankelijk van de leeftijd beslissen zij ook voor hen.
Opnemen van het gesprek met je arts
Het opnemen van een gesprek kan helpen een betere keuze te maken. Je bent niet verplicht om je arts te informeren over de geluidsopname, maar wij raden dat wel aan.
Recht op klagen
De zorg of het contact met zorgverleners loopt soms anders dan je verwacht. Je vraagt je af of het wel klopt wat er is gebeurd. En misschien ben je wel boos of teleurgesteld. Wat nu?
Wie beslist als je dat zelf niet meer kunt?
Voordat een dokter of andere zorgverlener een behandeling bij je uitvoert, heeft hij jouw toestemming nodig. Dit wordt ook wel ‘informed consent’ genoemd. Soms kun je die toestemming niet meer geven. Bijvoorbeeld wanneer je in de war bent of bewusteloos. Of als je dementie hebt. Je bent dan wilsonbekwaam. Dan geeft iemand anders toestemming voor deze behandeling.
Online brochure: wie beslist als je dat zelf niet meer kunt?
Deze online brochure geeft antwoord op allerlei vragen over wilsonbekwaamheid. Dat is het niet zelf kunnen beslissen over jouw gezondheidszorg.
Een wilsverklaring
Een wilsverklaring is een document waarin staat wat jouw wensen zijn rondom jouw behandeling of levenseinde. Door een wilsverklaring voorkom je dat anderen over jou beslissen op het moment dat je dat zelf niet meer kunt.
De niet-reanimerenpenning
Een niet-reanimerenpenning is een penning waarop staat dat je niet gereanimeerd wilt worden. Deze draag je zichtbaar aan bijvoorbeeld een ketting om je hals. Met een niet-reanimerenpenning verbiedt je artsen en andere zorgverleners onder alle omstandigheden om jou te reanimeren.
Rechten en plichten van zorgverleners
Net als patiënten hebben zorgverleners rechten en plichten. Een zorgverlener heeft het recht om zijn eigen beslissingen te nemen. Hij hoeft niet zonder meer te doen wat een patiënt of diens vertegenwoordiger vraagt. Zijn eigen deskundigheid en overtuiging spelen daarbij een grote rol. Als een zorgverlener van mening is dat een bepaalde behandeling medisch niet noodzakelijk is, mag hij weigeren deze uit te voeren. De belangrijkste plicht van een hulpverlener is het leveren van goede zorg.
Op de site van de artsenorganisatie KNMG wordt de behandelingsovereenkomst (WBGO) en de taak van hulpverleners verder uitgelegd.
Per 1 januari 2020 is de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) gewijzigd. Zo wordt de bewaartermijn van medische gegevens verlengd en krijgen nabestaanden een wettelijk recht op inzage in het dossier van een overleden patiënt. Lees de belangrijkste wijzigingen.
Medische beoordeling bij het afsluiten van een levensverzekering
De medische beoordeling bij het afsluiten van een levensverzekering is soms een ingewikkeld proces. Maar laat je niet te snel afschrikken. Je hebt plichten, maar ook rechten. En vaak kunnen ook mensen met chronische aandoening of beperking een levensverzekering sluiten. Dat waren enkele conclusies tijdens het webinar van Patiëntenfederatie Nederland en het Verbond van Verzekeraars over medische acceptatie.
pdf, 162 kB
Medische beoordeling bij het afsluiten van een levensverzekering
September 2021
Aanvulling informatieplicht voor zorgverleners: Samen Beslissen
Bij één van de wijzigingen in de WGBO ligt de nadruk op het ‘samen beslissen’. De informatieplicht van de hulpverlener is aangevuld met de verplichting tijdig overleg te voeren met de patiënt waarbij de patiënt ook wordt uitgenodigd tot het stellen van vragen. Daarnaast dient de patiënt geïnformeerd te worden over: de mogelijkheid af te zien van behandeling, andere onderzoeken en behandelingen door andere hulpverleners, de uitvoeringstermijn van de behandeling en de verwachte tijdsduur daarvan.
Om tot de beste zorg te komen, hebben zorgverlener en patiënt elkaar nodig. Want door samen te beslissen zijn mensen meer tevreden over de zorg en ondersteuning en houden zij zich beter aan de afspraken die zij met hun zorgverlener maken. Om dit nog beter over het voetlicht te brengen, is sinds september 2021 de nationale campagne Samen Beslissen van start. De campagne loopt 16 maanden en is de eerste campagne over Samen Beslissen met partners uit de medisch-specialistische zorg, huisartsenzorg, paramedische zorg en wijkverpleging.
Samen BeslissenExterne link:begineengoedgesprek.nl
De campagne Samen Beslissen geeft zorggebruikers en zorgverleners tips en hulpmiddelen om beter en vaker samen te beslissen.
Tips voor zorg krijgen waar je recht op hebt
Tussen een patiënt en zorgverlener is samenwerking en vertrouwen heel belangrijk. Zowel jij als de zorgverlener moeten open staan om samen te werken. Wil jij in gesprek met jouw zorgverlener over jouw rechten? Bijvoorbeeld omdat je een second opinion wilt? Gebruik dan onze tips:
Ken je rechten als patiënt
Lees de informatie op deze website.
Bereid het gesprek met je zorgverlener voor
Schrijf op wat je wilt bereiken en ook waarom je dat belangrijk vindt.
Neem iemand mee voor steun
Vraag vriendelijk wat je wilt
Een vriendelijk verzoek werkt vaak beter dan het opeisen van je recht. Ook bij de dokter. Dus bespreek eerst wat je graag wilt en waarom dit belangrijk voor je is. Meestal zal de dokter je verzoek serieus nemen en je verder willen helpen. Hij weet ook wat jouw rechten zijn. Als een vriendelijk verzoek niet werkt, kun je jouw zorgverlener erop wijzen dat je bepaalde patiëntenrechten hebt. Je kunt dat ook schriftelijk doen.
Besef dat jij ook plichten hebt
Naast rechten heb je ook plichten. Voor een goede medische behandeling is ook jouw inzet nodig. Zo moet je de dokter goed en volledig informeren over andere behandelingen en over alle medicijnen die je gebruikt. De arts mag ook verwachten dat je meewerkt aan een behandeling en zijn adviezen opvolgt. Daarnaast ben je verplicht om voor de zorg te betalen. Dat doe je meestal via je zorgverzekering.
pdf, 976 kB
Je rechten en plichten als patiënt
Bekijk hier de informatiekaart over de rechten én plichten die je als patiënt hebt.Je krijgt informatie en je dient je zorgverleners ook relevante informatie te geven.
november 2017
Dit doen wij
Kamerbrieven en onderzoeken
pdf, 237 kB
Plenair debat wijziging WGBO
Maart 2019
pdf, 292 kB
Wijziging WGBO ter verbetering van patiëntgerichte zorg
September 2018
pdf, 352 kB
Overleg over patiëntenrechten, patiëntveiligheid en veiligheid in de zorg
April 2018
